Δυο Πνευματικότητες, δυο Χριστιανισμοί
ΔΥΟ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΤΗΤΕΣ - ΔΥΟ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΙ
Δρ. Κωνσταντίνος Αγόρας
Ξέρετε,
είμαι 48 χρόνια στη θεολογία και στα εκκλησιαστικά πράγματα, όχι και λίγα.
Εκείνο που έχω καταλάβει, με βεβαιότητα πλέον, είναι ότι οι χριστιανοί δεν
χωριζόμαστε τόσο με βάση τα "δόγματα" ή τις "εκκλησιαστικές
διοικήσεις" (θεσμικές εκκλησίες) αλλά με βάση την γενική αντίληψη που
έχουμε για τα πράγματα της πίστης και την πραγματικότητα. Δηλ. με βάση αυτό που
ονομάζουμε «ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ».
1. Ας
ξεκινήσουμε λέγοντας ότι άλλο πράγμα σημαίνει «μυστήριο» και «πίστη» και άλλο «μυστικισμός»
και μυστικοπάθεια. Η χριστιανική «πίστη», ως κατ’ ουσίαν βιβλική, είναι «ιστορική»
(και συνεπως «εσχατολογική»), ή καλύτερα «εσχατο-ιστορική». Δεν είναι «μυστικιστική».
Το
«μυστήριο» (και συνεπώς η «πίστη» σε αυτό») είναι ΥΠΕΡΛΟΓΟ, δεν είναι ποτέ ΠΑΡΑΛΟΓΟ.
Είναι μεγάλη η διαφορά των δυο. Η «πίστη» δεν αντιτίθεται στον κριτικό «λόγο» ούτε τον
αναιρεί. Αυτό σημαίνει ότι δεν είναι παράλογη.
Αλλά
τότε τι κάνει η «πίστη» στον κριτικό «λόγο»; Τον διανοίγει πέραν του εαυτού
του, διανοίγει τα φυσικά όρια του «λόγου» προς κάτι που τον υπερβαίνει.
Επαναλαμβάνω: που τον υπερβαίνει, όχι που τον αναιρεί ως κριτικό «λόγο». Αυτό το είχαν
καλά καταλάβει οι μεγάλοι Πατέρες της Εκκλησίας, αργότερα όμως, στην Ανατολή τουλάχιστον, ξεχάστηκε φαίνεται.
2. Με βάση λοιπόν αυτά πρέπει να πούμε ότι οι «πνευματικότητες»
είναι βασικά δυο τύπων: (α) Αυτή που παντρεύει την «Πίστη» με τον κριτικό «Λόγο»
(και τον «Λόγο» με την «Πίστη»), η «λογική πνευματικότητα» (όπως λέμε η «λογική
λατρεία»), και (β) Αυτή που εδράζεται σε μια σκέτη «Πίστη, ουσιαστικά χωρίς κριτικό
«Λόγο», η «μυστικιστική
πνευματικότητα».
Μεταξύ των δυο δεν υπάρχει τόπος συνάντησης,
κανένας. Αυτό είναι το πραγματικό σχίσμα των χριστιανών (και των εκκλησιών
τους). Ο νοών, νοείτω...
